“Who does not respect and not value your past is not worthy of respect, present or future rights to.” Marshal Józef Piłsudski „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.” Marszałek Józef Piłsudski
Bardzo lubię omawiać konstrukcje techniczne wyjątkowe i pomysłowe a właśnie ta do takich należy "Osa". Już w połowie lat trzydziestych przymierzano się do tworzenia pojazdów o podobnym układzie konstrukcyjnym i testowano prototypy. Bez wątpienia miało to duży wpływ na stworzenie w 1942 r. udanego prototypu pojazdu rozpoznawczego Autoblinda „Vespa” Caproni. Został stworzony w jednej z największych w ówczesnych Włoszech grup przemysłowych Societa Italiana Caproni, choć nzawisko Caproni mocno kojarzy się z lotnictwem.
Autor: Maciej Tomaszewski
Projektantem konstrukcji był inż. Ottavio Fuscaldo. Nadana pojazdowi nazwa „Vespa” czyli „Osa” nieźle pasowała do jego rozpoznawczego przeznaczenia. Zasadniczą odmiennością było to, że pojazd nie miał kół w układzie prostokąta, jak zwykły samochód a w układzie rąbu (diamentu), czyli koło przednie i tylne w osi podłużnej symetrii pojazdu a dalsze dwa koła po bokach na środku długości. Miało to podobno pomagać pokonywać nierówności i przeszkody terenowe.
Zbudowany został tylko jeden prototyp, choć niektóre źródła wspominają o dwóch. Został on przekazany do testów 2 lutego 1942 r. do Centrum Studiów Motoryzacji (Centro Studi della Motorizzazione) jednak, choć oceniony jako szybki, zwinny, lekki i rozsądnie mały, nie doczekał się wdrożenia. W końcu 1942 r. prototyp (być może drugi) był porównywany z nowym małym samochodem pancernym Lancia "Lince", lecz odpadł w tej rywalizacji. „Vespa” miała wiele zalet, ale i wady – o czym później. Nie bez znaczenia były też wydarzenia wojenne, po których dowództwo włoskie doceniło brytyjskie pojazdy Daimler „Dingo” i poszukiwało niemal ich kopii (podobnie jak dla „Universal Carrier”) a to faworyzowało pojazd "Lince". To też zakończyło prace nad pojazdami o diamentowym układzie kół.
Prototyp znajdował się później w 6 pułku zmotoryzowanym w Bolonii i tam zastało go zawieszenie broni. Istnieją pogłoski, że później był na usługach oddziału RSI, ale słuch po nim zaginął.
„Vespa” miał 2 osobową załogę umieszczoną niemal w środku pojazdu obok siebie. Jeśli by porównać układ jego konstrukcji do lokomotywy to można go opisać jako 1-2-1, gdzie środkowe koła (te na bokach) były napędowymi a koła; przednie i tylne były kierowane. Można się spodziewać, że dzięki temu pojazd miał bardzo mały promień skrętu. Most napędowy był typowy dla samochodowych rozwiązań, ale zawieszenie kół amortyzowane było pionowymi sprężynami zamiast bardzo popularnych wówczas resorów piórowych. Rozstaw kół środkowych wynosił 165 cm a rozstaw osi tylnej i przedniej 290 cm. Napęd stanowił silnik Lancia Tipo 91 "Astura" III Serii. Był to silnik 2,9 litrowy, chłodzony cieczą, rzędowy, 8-cylindrowy w układzie V, dający moc 82 KM przy 4000 obr/min. Zbiornik paliwa mieścił 62 litry benzyny. Samochód pancerny inż. Fuscaldo rozwijał prędkość maksymalną 86 km/h i zasięg 200 km. Pokonywanie wzniesień 35%.
Opancerzenie wykonane było z płyt 8 do 26 mm, co przy specyficznych kształtach tego samochodu pancernego dawało bardzo dobrą ochronę załodze, jak na pojazd tej klasy. Zastanawiające jest natomiast, że załoga miała oglądać drogę przed swoją „Osą”, przez specyficzne okna o dużych pionowych szybach pancernych, tylko czy na pewno odporność tych szyb dorównywała 26 mm pancerzowi stalowymi w którym je umieszczono? Innym raczej nie racjonalnym rozwiązaniem było umieszczenie uzbrojenia samochodu pancernego, co prawda w gnieździe kulistym, ale tak wysoko, że strzelanie z tej broni podczas jazdy z zamkniętym włazem było praktycznie niemożliwe… chyba, że posyłając serię gdzieś w przód, „po kowbojsku z biodra”, czyli bez celowania i zapewne „panu Bogu w okno”, bo niewielki dostęp do broni od środka był i jeśli magazynek był pełny to można było te 24 naboje z niego wystrzelić. Jarzmo broni umieszczone było bowiem tak wysoko, że by pomieścić broń i jej wystający do góry magazynek we wnętrzu opancerzenia samochodu, na dachu pojazdu - a raczej na jego włazie do kabiny - dodano ładną opływową osłonę pancerną wystającą do góry niczym koguci grzebień. By móc strzelać z broni należało otworzyć górny, zapewne dość ciężki bo duży właz, z ową wystającą pancerną osłoną broni, który łamał się na zawiasach na pół w poprzek do osi podłużnej pojazdu i otwierał od razu cały przedział załogowy. Po złożeniu na pół, na zawiasach tylnych, był odkładany do tyłu nad przedział silnikowy. Wtedy jeden z członków załogi musiał się podnieść, zająć stanowisko na środku pojazdu wystawiając głowę na zewnątrz i dopiero wówczas mógł zacząć normalnie strzelać, celując i obsługując broń. Tracono jednak wtedy zalety zarówno osłony pancernej jak i jarzma w którym umieszczona była broń. W tym wypadku konkurencyjny Lancia "Lince", gdzie strzelec siedział sobie pod osłoną pancerza i mógł prowadzić celny ogień z wnętrza, miał w ocenach zapewne druzgocącą przewagę. Najwyraźniej w dziedzinie uzbrojenia konstruktora „Osy” poniosła fantazja.
Wymiary pojazdu: długość 3,90 m, szerokość 2,00 m, wysokość 1,85 m, prześwit 0,28 m. Waga pojazdu gotowego do walki: 3410 kg.
Wrto podkreślić, że w źródłach miano duże kłopoty z klasyfikacją czy nazwaniem tego samochodu pancernego i można znaleźć nazwy: Autoblinda Caproni-Fuscaldo, Caproni Taliedo "Vespa" lub po prostu "Vespa". Z przodu prototypu znajdował się kolorowy napis „Vespa Caproni” i być może to jest najwłaściwsza nazwa.
Dane taktyczno-techniczne Autoblinda „Vespa” Caproni:
Państwo:
Włochy
Typ:
Autoblinda „Vespa” Caproni
Długość:
3,9 m
Szerokość:
2,0 m
Wysokość:
1,85 m
Masa bojowa:
3,41 tony
Opancerzenie:
od 8 do 26 mm
Napęd:
1x Lancia Tipo 91 "Astura" III Serii
Pojemność silnika:
2.900 cm3
O mocy:
1x 82 KM (przy 4000 obrotów/min)
Prędkość na drodze:
86 km/h
Zasięg:
200 km
Załoga:
2 ludzi
Uzbrojenie: 1 km 8 mm Breda Modello 1938
Podstawa prawna:Artykuł ma zadania dydaktyczno-naukowe i ma na celu krzewienie wiedzy oraz analizę krytyczną, w dążeniu do wyjaśnienia wszystkich faktów. Autor zastrzega sobie stosowanie form dozwolonego użytku publicznego, jak np. prawo cytatu. Jednakże wszystkie osoby, które uznałyby się za pokrzywdzone, autor prosi o kontakt, w celu wyjaśnienia i ewentualnego usunięcia dzieł, które byłyby objęte prawami własności.