Karabin powstał w wyniku doświadczeń brytyjskich z wojen burskich w których dotychczasowe karabiny w konfrontacji z nowoczesnymi karabinami Mausera używanymi przez Burów wykazały wiele wad.
W styczniu 1901 roku zakładom w Enfield zlecono zaprojektowanie uniwersalnego karabinu do naboju .303, Britisch ( 7,7x56 mm R). Karabin miał znaleźć się na wyposażeniu formacji piechoty, kawalerii i służb technicznych.
Autor: Tomasz Miłko
Zdjęcia:Tomasz Miłko
23 grudnia 1902 roku nowy karabin przyjęto do uzbrojenia jako Rifle, Short, Magazine, Lee-Enfield Mark I, w skrócie SMLE Mk.I. Od skrótu powstała nadana przez brytyjskich żołnierzy nazwa Old Smelly czyli "Stary Śmierdziel"
Karabin łączył w sobie cechy typowego karabinu i karabinka poprzez całkowitą długość wynoszącą 1130 mm. Posiadał wymienny 10-cio nabojowy magazynek z możliwością ładowania poprzez 5 nabojowe łódki. Zamek czterotaktowy suwliwo-obrotowy z zagiętą rączką wodzącą pozwalał na bardzo szybkie przeładowanie karabinu. Dwukrotnie szybszym niż w karabinach Mausera, Lebela czy Mosina. Krótki ruch zamka i jego konstrukcja owocowała brakiem potrzeby "odkładania broni " od celu w momencie przeładowywania. Jednocześnie silny nabój połączony z konstrukcją lufy powodował że karabin był bardzo celny i umożliwiał strzał bezwzględny do sylwetki na odległość 550 m.
W wyniku eksploatacji i krytycznych uwag w roku 1907 wprowadzono udoskonalenia tworząc wersję Mk. III z którą Armia Brytyjska wyruszyła na fronty I Wojny Światowej. Wraz z tą wersją wprowadzano bagnet nożowy Mk.1907.
Wyszkolenie strzeleckie zawodowej Armii Brytyjskiej stało na bardzo wysokim poziomie. Co w połączeniu z walorami SMLE tworzyło morderczy duet. Żołnierze byli szkoleni w oddawaniu 20 strzałów w ciągu minuty. Przed I Wojną Światową pojawiła się konkurencja strzelecka pod nazwą Mad Minute (Wściekła Minuta) gdzie strzelec miał oddać co najmniej 15 celnych strzałów do tarczy o średnicy 12 cali (305 mm) oddalonej o 300 jardów (270m). W 1914 roku Sierżant Alfred Snoxall ustanowił do dziś nie pobity rekord świata rezultatem 38 trafień!
Po I Wojnie Światowej w wyniku doświadczeń z pól bitewnych wprowadzano dalsze modyfikacje karabinu , które w roku 1931 doprowadziły do powstania wersji No.4.
Uproszczono konstrukcję karabinu skrócono łoże ,wprowadzono celownik ramkowy z przeziernikiem i przeniesiono go na koniec komory zamkowej. Wprowadzono nowy bagnet kłujący który zupełnie nie przypadł do serca Brytyjczykom, którzy momentalnie nazwali go Spike (Gwóźdź) lub Pigsticker (Świniokłuj) . Jednakże z powodu wielkiej ilości zapasów Mk.III ta wersja zadebiutowała dopiero w czasie II Wojny Światowej w roku 1942 w czasie Desantu na Dieppe stając się podstawowym karabinem czasu wojny. Pozostała na wyposażeniu Armii Brytyjskiej aż do 1959 roku.
Nie będziemy tutaj opisywać poszczególnych modyfikacji, producentów i niuansów. Nie da się tego zrobić w tak krótkim materiale .
Karabiny SMLE No.1 Mk.III weszły na wyposażenie PSZ w roku 1940 w momencie odtwarzania Wojska Polskiego na terytorium Wielkiej Brytanii oraz w momencie przejścia Brygady Strzelców Karpackiej do Palestyny po kapitulacji Francji i zreorganizowanie jej zgodnie z etatem brytyjskim jako Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Ta jednostka jako jedyna w PSZ użyła masowo tej wersji w walce na terenie Afryki Północnej.
Do roku 1943 wszystkie formacje PSZ na terenie Wielkiej Brytanii i Bliskiego Wschodu używały tej wersji karabinu.
W tym roku wersję No.4 zaczęto wprowadzać w Armii Polskiej na Wschodzie z której wyłoniono 2 Korpus Polski mający walczyć we Włoszech (praktycznie wszystkie jednostki 2 Korpusu wyposażono w ten model karabinu ) W Wielkiej Brytanii wymieniono karabiny na No4 w 1 Dywizji Pancernej i jednostkach 1 Korpusu Polskiego.
Najdłużej bo aż do czerwca 1944 w stare Mk. III uzbrojona była 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa. Nowe No.4 otrzymano dopiero po przejściu Brygady pod dowództwo brytyjskie.
Brygada Spadochronowa jako jedyna w PSZ w roku 1945 otrzymała na uzbrojenie kolejną wersję Lee-Enfilda No.5 Mk.I tak zwaną Jungle Carbine ale o tym w kolejnych częściach.
Broń przedstawiona na zdjęciach jest pozbawiona cech bojowych, zgodna z Polskim Prawem i posiada certyfikat CLK.
Czytaj więcej na Facebook o Stowarzyszeniu Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę Facebook Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.
Czytaj więcej na stronie WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne / Per saperne di più
Jeśli chcesz odwiedzić stronę WWW Stowarzyszenia Polskie Siły Zbrojne, kliknij na przycisk powyżej.
Czytaj o uzbrojeniu na świecie